ควาญช้าง ผู้ริเริ่มงานช้างสุรินทร์: ปู่ชัย ชิดชอบ กับตำนานชีวิตบนหลังช้าง

จุดเริ่มต้นของ “งานช้างสุรินทร์”

นายชัย ชิดชอบ คือผู้บุกเบิกงานช้างจังหวัดสุรินทร์ โดยริเริ่มจัดงานครั้งแรกใน ปี พ.ศ. ๒๔๙๘ ซึ่งถือเป็นเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์ของเมืองสุรินทร์ ในงานครั้งนั้นมีช้างเข้าร่วมมากถึง กว่า ๔๐๐ เชือก สร้างความตื่นตาตื่นใจให้กับผู้คนในยุคสมัยนั้น

ปู่ชัยเล่าไว้ว่า
“จะว่าเกิดบนหลังช้างก็ไม่ใช่ จะว่าไม่ใช่ก็ไม่ใช่ เพราะว่าเรามีช้าง เอาช้างเป็นหลัก เท่ากับเกิดบนหลังช้าง”

ชีวิตวัยเด็กกับวิถีควาญช้าง

ปู่ชัยเติบโตใน บ้านเพี้ยราม หมู่ ๑ ตำบลเพี้ยราม อำเภอเมืองสุรินทร์ จากครอบครัวชาวเขมรพื้นเมืองที่เลี้ยงช้างเป็นอาชีพหลัก ท่านเป็นบุตรของ นายเมียศและนางเรียด ชิดชอบ สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมปลายจาก โรงเรียนสุรวิทยาคาร

ตั้งแต่เด็ก ปู่ชัยใกล้ชิดกับช้างอย่างมาก อายุเพียง ๖-๗ ขวบ ก็สามารถขี่และควบคุมช้างได้คล่องแคล่ว โดยอาชีพแรกในชีวิตของท่านคือ รับจ้างแห่นาค ขี่ช้างตระเวนไปตามหมู่บ้านต่าง ๆ ในสุรินทร์

ความเชี่ยวชาญในการคล้องช้างและความเชื่อเรื่องศาลประกำ

ในอดีต การคล้องช้างป่าเป็นงานที่ยากลำบาก ต้องใช้ช้างหลายเชือกและเชือกขนาดใหญ่ บางครั้งต้องฝึกช้างให้แข็งแรงเพื่อใช้ชนกัน ปู่ชัยมีความเชื่อใน ศาลประกำช้างและศาลพระภูมิ ที่ตั้งอยู่ด้านซ้ายของบ้านพัก โดยท่านกล่าวว่า

“ถ้าไหว้ศาลประกำถูกต้อง งานคล้องช้างก็จะราบรื่น แม้แต่เรื่องยาก ๆ ก็ผ่านพ้นไปได้”

ขี่ช้างหาเสียง: เอกลักษณ์ที่ไม่เหมือนใคร

ความผูกพันกับช้างของปู่ชัยไม่ได้มีเพียงแค่ในชีวิตประจำวัน แต่ยังถูกนำมาใช้ในการเมืองเมื่อครั้งลงสมัคร สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) ในปี พ.ศ. ๒๕๑๒ โดยท่านเป็นบุคคลแรกของไทยที่ “ขี่ช้างหาเสียงเลือกตั้ง” สร้างความประทับใจให้กับประชาชนในพื้นที่

มรดกทางวัฒนธรรมของบ้านเพี้ยราม

นอกจากงานช้างแล้ว บ้านเพี้ยรามยังเป็นแหล่งทอผ้าไหมพื้นบ้านที่มีชื่อเสียง โดย นายสุทัศน์ ชิดชอบ น้องชายของปู่ชัย ซึ่งดำรงตำแหน่ง นายก อบต. เพี้ยราม ในขณะนั้น มีบทบาทสำคัญในการสืบสานงานหัตถกรรมผ้าไหมของชุมชน

วันสุดท้ายของตำนานควาญช้าง

นายชัย ชิดชอบ อดีตประธานรัฐสภาไทย ถึงแก่อนิจกรรมอย่างสงบด้วยโรคชราเมื่อ วันที่ ๒๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๓ ที่บ้านพักจังหวัดบุรีรัมย์ สิริอายุรวม ๙๒ ปี

สรุป: มรดกที่ปู่ชัย ชิดชอบทิ้งไว้

ปู่ชัย ชิดชอบ ไม่เพียงเป็นผู้ริเริ่ม งานช้างสุรินทร์ แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของความผูกพันระหว่างคนกับช้างที่ลึกซึ้ง ชีวิตของท่านคือเรื่องราวของความทรหด อดทน และความรักในวัฒนธรรมท้องถิ่น ที่ยังคงถูกจดจำในฐานะ “ตำนานควาญช้างแห่งสุรินทร์”

อ้างอิง:

• Mgronline – เรื่องราวประวัติศาสตร์งานช้างสุรินทร์
• The Reporters – สัมภาษณ์ปู่ชัย ชิดชอบ
• Thai PBS – ข่าวการเสียชีวิตของนายชัย ชิดชอบ

เกี่ยวกับผู้เขียน

ดอกธูป

ปกติเป็นคน introvert แต่จะ Extrovert เมื่ออยู่กับเพื่อนในวงเล่า มีจิตนาการสูง ภูมิต้านทานต่ำ

See author's posts